WhatsApp-fraude herkennen en voorkomen

WhatsApp-fraude zorgt voor veel schade: gemiddeld duizenden euro’s per slachtoffer. Oplichters kunnen niet alleen bekenden nadoen in berichten. Ze kunnen ook de stem imiteren en soms het echte WhatsApp-account kapen.

Wat is WhatsApp-fraude?

Criminelen doen zich voor als een bekende van je en vragen met een smoes om geld. Dit doen ze heel geraffineerd. Ze kunnen zelfs zelfs WhatsApp-accounts kapen of stemgeluid van de bekende afspelen.

Oplichting via WhatsApp is een veel voorkomende vorm van online criminaliteit. Het was in 2020 al veel in het nieuws was, maar de Fraudehelpdesk meldde meer dan 8000 gevallen in 2021. Maar ook in 2022 werd er nog duizenden malen melding van gemaakt. WhatsApp-fraude staat ook wel bekend als vriend-in-noodfraude of hulpvraagfraude. Het schadebedrag bedraagt gemiddeld meer dan €2000 per slachtoffer.

Zo herken je WhatsApp-fraude

• Een ‘bekende’ stuurt je een appje vanaf een onbekend nummer. De profielfoto kan kloppen. Vaak is het een bericht met de smoes dat hij/zij een nieuw nummer heeft.
• Deze ‘bekende’ vraagt je om een rekening voor te schieten.
• Er is vaak (veel) haast bij.
• De ‘bekende’ wil niet op een andere manier communiceren. Of hij beweert dat dit niet kan, bijvoorbeeld door een kapotte telefoon.
• Als je het nieuwe/onbekende nummer belt, kan het zijn dat je de opgenomen of met AI nagemaakte stem van de bekende hoort. 

Ga nooit op een betaalverzoek in, ook al vertrouw je deze bekende door en door. Criminelen lezen zich soms zelfs in via social media om personen goed te imiteren: van actuele gebeurtenissen tot gekopieerd taalgebruik en stemfragmenten.

Een voorbeeldgesprek van WhatsApp-fraude zie je bovenaan in de video en lees je op de Fraudehelpdesk. Een oplichter doet zich voor als je zoon of dochter met een betalingsprobleem.

Hoe voorkom je WhatsApp-fraude

• Bespreek WhatsApp-fraude met je familie. Spreek af alleen geld over te maken nadat je hebt gebeld.
• Vraagt iemand om geld via WhatsApp? Bel die persoon dan op via een nummer uit je eigen adresboek, bij voorkeur via beeldbellen. Hoe goed je diegene ook vertrouwt.
• Kun je die persoon niet direct telefonisch bereiken? Maak geen geld over.
• Wordt er wel opgenomen bij bellen? Stel het liefst een controlevraag. Criminelen kunnen namelijk de stem van de persoon die je kent waarschijnlijk op internet vinden of met AI imiteren.
• Help WhatsApp-fraude te stoppen. Speel mee met de criminelen tot ze je een rekeningnummer of betaallink geven. Maak daarvan schermafbeeldingen en doe aangifte.

WhatsApp-kaping

Criminelen proberen WhatsApp-accounts over te nemen. Zo kunnen ze nog makkelijker bekenden van diegene misleiden. Hoe doen ze dat? Om WhatsApp op een ander apparaat te installeren heb je standaard alleen een verificatiecode nodig. Die ontvang je via sms of voicemail.

De criminelen beginnen met de installatie. Ze proberen de verificatiecode te ontfutselen met de smoes dat die per code ongeluk naar jou is gestuurd. Dat gesprek knopen ze bijvoorbeeld aan als koper op Marktplaats. Een andere kaping-methode is het versturen van de code naar je voicemail. Omdat voicemail vaak niet beveiligd is, kunnen ze die zo afluisteren.

WhatsApp beveiligen tegen hacken

Voorkom het kapen van je WhatsApp-account. Stel tweefactorauthenticatie in en eventueel ook een voicemailwachtwoord. Dan kunnen criminelen niet meer makkelijk je WhatsApp-account overnemen en bekenden oplichten.

• Open WhatsApp en tik op Instellingen > Account > Verificatie in 2 stappen > Inschakelen. Kies een code die je niet kunt vergeten, maar die niet te makkelijk te raden is. WhatsApp zal je geregeld om de code vragen, bijvoorbeeld eens per week, zodat je die niet vergeet.
• Zet een pincode op je voicemail van je mobiele telefoon die je niet makkelijk kunt raden. Bel je voicemail en beluister het menu. 

Toch slachtoffer van WhatsApp-fraude?

Heb je toch geld overgemaakt naar een oplichter? Of heb je de fraudepoging tijdig doorzien? Doe dan het volgende: 

• Beveilig je WhatsApp met tweefactorauthenticatie.
• Is je WhatsApp gekaapt? Volg dan deze stappen om je WhatsApp-account terug te krijgen.
• Doe aangifte bij de politie. Sinds mei 2020 kan aangifte van WhatsApp-fraude ook online. Dit kan ook bij een poging tot fraude, zonder dat er daadwerkelijk schade is geleden.
• Maak schermafbeeldingen van de WhatsApp-gesprekken als bewijs. Maak die snel, want criminelen verwijderen berichten met rekeningnummers of betaallinkjes als je niet betaalt. Zonder deze informatie kan de politie meestal niets.
• Zo maak je een schermafbeelding in Android. 
  Zo maak je een schermafbeelding met je iPhone.
• Neem contact op met je bank voor mogelijke vergoeding van de schade.
• Kom je niet direct verder via de politie, dan kun je tegenwoordig soms ook zelf via de bank de NAW-gegevens van de oplichter of geldezel achterhalen.
• Pas op recoveryfraude: Na de WhatsApp-fraude proberen dezelfde criminelen je nogmaals op te lichten. Ze doen dan bijvoorbeeld alsof je van je bank zijn (bank spoofing). Ze zeggen verdere schade te willen beperken en daarvoor zou je je geld veilig moeten stellen.

Bron: consumentenbond